Przedstawiamy publikację wydaną przez Uniwersytet w Pardubicach w 2013 r. (ISBN 978-80-7395-693-6). Jest to "Historie radiolokacni techniky v Ceskoslovensku" opracowana przez Vaclava Špasa i Pavla Bezouška. Pozycja jest ciekawa ze względu na najbardziej obszerny opis systemów radarowych pasywnych Ramona i Tamara, sterowanych przez komputery serii Odra-1300, a w wersji wojskowej oznaczonych jako Rodan-10 i Rodan-15.
Prace nad systemem Ramona podjęto w 1973 r., produkcję uruchomiono w 1980, a w 1983 opracowano wersję zmodernizowaną Ramona-M. System Tamara był produkowany od 1986 r. Autorzy podają, iż wyprodukowano ok. 50 zestawów, eksportowanych do NRD (2 systemy), Syrii (3 systemy) i do ZSRR, w zasadzie większość. Systemy radarowe były instalowane na samochodach Tatra-815 i KAMAZ.
Z systemem Tamara związana jest uporczywie powtarzana historia, jakoby przyczynił się do zestrzelenia w okolicach Belgradu w 1999 r samolotu F-117, podobno niewidzialnego dla radaru, przez rakiety przeciwlotnicze S-125. Czesi dementują to, twierdząc, że nie eksportowali tych systemów do Serbii.
Historia opracowania i produkcji obu systemów opisana jest w rozdziale 6 książki. Kol. dr Bogdan Pilawski wykonał tłumaczenie rozdziału za zgodą autora, prof. P. Bezouška, który, co więcej - przejrzał i poprawił polskie tłumaczenie.
Prezentujemy pełne tłumaczenie rozdziału poprzedzone wstępem autorstwa Kol. B. Pilawskiego - jest to pierwszy i jedyny w Polsce tak obszerny opis tych systemów radarowych. Możemy tylko wyrazić żal, że opis komputerów Odra jest dość skromny, ale w końcu chodzi o radar, a nie o komputer. Tłumaczenie poprzedziliśmy skanem stron tytułowych i spisu treści oryginalnej publikacji
Więcej szczegółów na temat wojskowych wersji Odry-1300 można znależć w opracowaniu inż. Heliodora Stanka z WZE Elwro.
Systemy radiolokacyjne Ramona i Tamara