Historia informatyki PZL Mielec 1960 - 2014

Artykuł dr hab.inż. Włodzimierza Adamskiego z naszej publikacji konkursowej przybliża kwestie opracowań i zastosowań systemaów CAD i obliczeń inzynierskich. Temat jest stosunkowo mało znany poza kręgiem fachowców. Autor przedstawił również całą historię rozwoju informatyki w WSK Mielec, później PZL Mielec, poczynając od stacji maszyn licząco-analitycznych., a na tym tle bogaty pakiet rozwiązań inzynierskich.

...Prace prowadzone nad usprawnieniem metod planowania i zarządzania w WSK PZL Mielec były zalążkiem i początkiem zastosowania automatycznego przetwarzania danych dla potrzeb przedsiębiorstwa. Na początku lat 60 było to wykorzystanie mechanicznych obliczeń do rozwiązywania problemów bilansowania obciążeń z możliwościami produkcyjnymi. Mechaniczne przetwarzanie danych zostało zapoczątkowane w 1960 roku na dwóch zestawach maszyn licząco-analitycznych typu ARITMA  W tym celu wytypowano i specjalnie przeszkolono 36 pracowników, którzy pod kierownictwem mgra Józefa Sikory wdrożyli a następnie obsługiwali te nowatorskie na owe czasy urządzenia. Powstała Stacja Maszyn Analitycznych gdzie wykonywano takie prace jak zmechanizowana ewidencja stanów materiałowych, prace analityczne nad wprowadzeniem norm technicznie uzasadnionych i obliczanie zarobków pracowników. Zaczęto rozwijać bazę techniczną, kadrową i rozszerzano zakres działania pod nowym już kierownictwem mgra Kazimierza Wiącka. W latach 60 te maszyny licząco-analityczne stanowiły swoiste novum. W 1971 r. zainstalowano dla potrzeb Zakładu Doświadczalnego WSK PZL Mielec pierwszą maszynę cyfrową, którą była ODRA 1204 o pamięci operacyjnej 16 kilosłów 24 bitowych i zewnętrznej pamięci bębnowej 64 kilosłów. Była ona głównie wykorzystywana do obliczeń inżynierskich szczególnie wytrzymałościowych i zjawiska flatteru (wraz z graficzną wizualizacją drgań) związanych z konstrukcją nowego samolotu rolniczego M-15. Zapotrzebowanie na szybkie obliczenia szczególnie w zakresie wytrzymałości i aerodynamiki stale rosło więc zakupiono drugą wydajniejszą EMC ODRA 1304 o pamięci operacyjnej 32 kilosłów 24 bitowych i 4 jednostek pamięci taśmowej oraz zewnętrznej pamięci bębnowej 64 kilosłów. Na tej maszynie powstało także specjalistyczne inżynierskie oprogramowanie do projektowania geometrii samolotu tzw. brył prostokreślnych. Oprócz wyżej wymienionych prac wykonywała ona inne przetwarzania w oparciu o własne oprogramowanie, systemu KIK (Kartoteka Informacji Kadrowej) systemu MAGO (Elementy Gospodarki Materiałowej) i systemu BIMO (Bilansowanie Obciążenia Wydziałów Narzędziowych). Dość szybko moc i prędkość obliczeniowa tej maszyny okazałą się niewystarczająca dla potrzeb całego przedsiębiorstwa.

Ciągłe rozszerzanie zastosowań EMC jak i potrzeba koordynacji prac była przyczyną powstania w marcu 1974 r. Regionalnego Ośrodka Elektronicznych Maszyn Cyfrowych na czele którego stanął mgr inż. Kazimierz Królikowski. W Ośrodku tym opracowano "Program Kompleksowej Automatyzacji Przedsiębiorstwa na lata 1976-1985". Kompleksowa automatyzacja objęła takie  sfery: zarządzanie, projektowanie konstrukcji, techniczne przygotowanie produkcji, sterowanie procesami wytwórczymi i obrabiarkami sterowanymi numerycznie. W grudniu 1976 r. zainstalowano w ROEMC maszynę nowej generacji R-32 wyposażoną w pamięć operacyjną 512 KB oraz ośmioma dyskami magnetycznymi o pojemności 7.5 MB i ośmioma jednostkami taśmowymi. Był to kolejny krok naprzód w dziedzinie rozszerzonego zastosowania elektronicznej techniki obliczeniowej. Wdrożono nowe moduły systemu informatycznego dla potrzeb zarządzania, w zakresie gospodarki materiałowej, kadr i płac, kosztów własnych i planowania produkcji. Wykonywano tutaj także prace usługowe dla potrzeb Akademii Medycznej w Krakowie prowadzone przez dra Bułkę. Dotyczyło to analizy wpływu przemysłu siarkowego na zdrowie mieszkańców regionu.  W Regionalnym Ośrodku  pod kierunkiem mgra inż. Mieczysława Rybaka i współpracy pracowników OBR pod kierunkiem mgra inż. Włodzimierza Adamskiego oraz współpracy dra inż., Stanisława Ziętarskiego z Politechniki Warszawskiej opracowano nagrodzony złotym medalem Ministra Przemysłu Maszynowego na wystawie I targów oprogramowania SOFTARG – 79 w Katowicach system NARVIK.

Był to system komputerowego wspomagania prac inżynierskich, rozwiązujący problemy odtwarzania geometrii brył aerodynamicznych o pojedynczej i podwójnej krzywiźnie, służący do programowania OSN w trzech i więcej osiach. System ten sprzęgał geometrię numeryczną z systemem obliczeń wytrzymałościowych metodą elementu skończonego. Wykorzystano go przy wdrażaniu produkcji elementów airbusa IŁ-86 (IŁ 300-96). W systemie tym wykonano 630 programów obróbczych na OSN (co przyniosło w tym czasie milionowe zyski) dla obejm przyrządu montażowego slotów IŁ-86. Na ten temat tak napisał (październik 1978r.) ówczesny Dyrektor Sekretariatu Komitetu Informatyki prof. dr hab. inż. Juliusz Kulikowski „WSK PZL Mielec jest ośrodkiem wiodącym w skali kraju w zakresie zintegrowanych systemów projektowo-produkcyjnych w przemyśle maszynowym i zobowiązany jest przez MPM do wypracowania kompleksowej automatyzacji TPP”.    System NARVIK był odpowiedzą polskich inżynierów i naukowców na próbę zakupienia i wdrożenia do Polski radzieckiego systemu SAPS-3 i SAPS- M22 pracującego na komputerze MINSK-32. Dzięki temu zaoszczędzono znaczne środki finansowe. Mieleccy inżynierowie jako jedyni w Polsce wykryli błąd w mikrorozkazach przy obliczeniach zmiennoprzecinkowych w EMC R-32 co zostało później poprawione przez pracowników ELWRO. Przy opracowywaniu systemów informatycznych korzystano z pomocy instytucji zewnętrznych. Najwięcej współpracowano z następującymi instytucjami: ZOWAR – Zakład Elektronicznej Techniki Obliczeniowej w Warszawie, IMM – Instytut Maszyn Matematycznych w Warszawie, ITC – Instytut Techniki Cieplnej Politechniki Warszawskiej, ITM - Instytut Technologii Mechanicznej Politechniki Warszawskiej, WSCRN – Warszawskie Centrum Studenckiego Ruchu Naukowego, TEKOMA – Instytut Podstaw Technologii i Konstrukcji Maszyn Warszawa/Anin, ILOT – Instytut Lotnictwa, IPPT – Instytut Podstawowych Problemów Techniki. W 1983 roku zakupiono drugą już bogatszą już EMC R-32. Potem nastąpił bardzo szybki rozwój informatyki przy wykorzystaniu coraz lepszego i łatwiej dostępnego sprzętu komputerowego. ....

...Historia zmian oprogramowania

Historycznie używane w WSK PZL Mielec oprogramowanie systemowe i narzędziowe przedstawia się następująco.