Przedstawiamy pierwszy artykuł drukowany w publikacji konkursowej PTI z 2016 r. Polska informatyka: Trudne początki. Jest to zarys historii Wrocławskich Zakladów Elektronicznych Elwro z okresu uruchamiania produkcji komputerów serii Odra-1300. Autorami są świadkowie wydarzeń - Eugeniusz Bilski, Thanasis Kamburelis i Bronisław Piwowar.
Artykuł ma już swoją historię - dr inż. Bronisław Piwowar przedstawił w imieniu PT Autorów historię uruchamiania serii Odra-1300 na konferencji historycznej PTI w Warszawie w 2009 r. Artykuł uzyskał prawo pierwodruku w publikacjach PTI, ale zabrakło okazji do wydania w odrębnym tematycznie tomie. Dopiero organizacja konkursu historycznego pozwoliła na zamieszczenie tekstu w pierwszej części serii Polska informatyka: - opracowanie o serii Odra-1300 otwiera szereg artykułów omawiających historię przemysłu komputerowego w Polsce.
Publikując kolejne artykuły konkursowe w niniejszym dziale przyjęto konwencję poprzedzenia stroną tytułową, danymi bibliograficznymi, wstępem do książki i spisem treści tomu, co pozwala na pełną orientację o budowie i zawartości tomu.
Artykuł w publikacji konkursowej został wzbogacony cennymi załącznikami: instrukcja wyjazdową przedstawicieli Zjednoczenia MERA na rozmowy do W. Brytanii oraz ramowa umową ICL - Metronex. W ramach tej umowy Polska zakupiła 5 systemów ICT-1905 i ICL/4-50 otrzymując w zamian pełne opisy instrukcji maszynowych ICT-1900 i komplet oprogramowania do komputerów tej serii.
...W 1965 r. powstała koncepcja rodziny m.c. ZAM (ZAM 11, ZAM 21, ZAM31, ZAM 41 i ZAM 51). Głównym twórcą koncepcji był dyrektor Instytutu Maszyn Matematycznych, wówczas doc. Leon Łukaszewicz. Była to dobra, chyba druga po IBM, koncepcja rodziny komputerów; szeregu komputerów o rosnących cechach użytkowych. Twórca przewidywał początkowo udział ELWRO w projektowaniu i budowie oraz produkcji najmniejszego modelu – ZAM 11. W tym czasie w ELWRO rozpoczęto już prace nad koncepcją Odry 1204. W związku z perspektywą współpracy z IMM, dyrekcja ELWRO na początku 1966 r. delegowała do IMM głównego architekta dotychczasowych komputerów ELWRO – Thanasisa Kamburelisa oraz wyróżniającego się logika – Adama Początka, aby dokonali odpowiednich uzgodnień umożliwiających rozpoczęcie w ELWRO projektowanie ZAM 11. Chodziło w szczególności o listę rozkazów oraz arytmetykę (w ELWRO przyjęto arytmetykę uzupełnieniową, a IMM zamierzał stosować arytmetykę prostą). Nie doszło jednak do żadnych uzgodnień; pracownikom ELWRO powiedziano, że mogą przyjąć ustalone już założenia lub zrezygnować z budowy ZAM 11. Perspektywa przerwania samodzielnych prac projektowych oraz poczucie własnej wartości spowodowały, że zespoły konstruktorów i programistów ELWRO zabrały się do samodzielnej budowy komputera klasy ZAM 11 – była to Odra 1204.
Dyrekcja ELWRO nie uległa emocjom i postanowiła uruchomić produkcję komputera ZAM 21, opartą na dokumentacji i szerokiej kooperacji z IMM. W tym celu, podobnie jak dla UMC-1, powołano osobny zespół konstruktorów i programistów, którym kierował doświadczony konstruktor Heliodor Stanek. W 1966 r. zmontowano dwa komputery ZAM 21. W trakcie ich uruchamiania, z udziałem konstruktorów z IMM, okazało się, że mają one dużą zawodność spowodowaną wąskimi marginesami pracy (napięciowymi i termicznymi). Wiadomo było, że jeżeli egzemplarze budowane przez konstruktorów ELWRO i twórców z IMM, mają wady, to egzemplarze montowane seryjnie będą miały jeszcze węższe marginesy pracy. Po rozważeniu wszystkich argumentów za i przeciw, Komisja Oceny Maszyn Matematycznych (KOMM) uznała, że podjęcie produkcji seryjnej ZAM 21 jest zbyt ryzykowne, a poprawianie konstrukcji nieopłacalne. ...